“Hareketin lider ve mensupları Heniyye ve yeni liderliğin arkasında saf duracak…”
İsmail Heniyye’nin Hamas’ın Seyisi Birimi Başkanlığına seçildiğinin duyurulmasından sonra Halid Meşal, Hamas hareketinin siyasi olgunluğunu yansıtan bu sözlerle gelecek aşamayı özetledi.
Halid Meşal 1996 yılında, Hamas’ın lider kadrosu önünde Hareketin Siyasi Birimi Başkanı olma teklifiyle hareketin ikinci siyasi birim başkanı oldu. Bu tarihten sonra artık hareketin lider ve komutanı olan Meşal, süreci çelik gibi şahsiyeti, usta komutanlığı ve ilkeli duruşuyla idare etti.
Meşal’in sahip olduğu karizmatik yapısı onu Filistin içinde ve dışında, Arap ve İslam dünyasında saygın bir konuma getirdi. Büyük bir ilişki ağına sahip olması, kendisine direnişin sembolü olarak birçok Arap ve İslam ülkesinde yapılan etkinliklere katılma şansını doğurdu.
Hamas hareketini çok önemli ve kritik eşiklerden geçiren Meşal, hareketi düşman tarafından köşe bucak takip edilen ve kovalanan küçük gruplardan olmaktan, Gazze’de özgürlüğü gerçekleştirecek bir konuma getirdi.
Halk, hareketi 2006 seçimlerinde tercih ederek umudu onda bulduğunu gösterdi. Seçimleri kazanan Hamas hareketi ise dünyada oldukça orijinal kabul edilebilecek bir tarz ve yöntem geliştirdi.
Yönetimle direnişi evlendirdi. Ortaya koyduğu bu yöntem nedeniyle hâlâ baskı görüyor. Ancak gördüğü bütün baskı ve engellemelere rağmen ilke ve sabitelerinden ödün vermedi.
Onun döneminde gücü artan; siyasi, enformasyon ve askeri alanlarda etkisi artan hareket, sadece Filistin halkının umudu haline gelmedi, aksine ümmetin özgürlük ve mücadelesinde de ilham kaynağı oldu.
Hamas hareketinin geçtiği karmaşık merhalelere rağmen Meşal, değişik eksenlerin rol oynadığı labirentler arasında mezhebi ve siyasi saflaşmalardan uzak bir şekilde Hamas hareketini limana selametle taşımayı başardı.
Bunun sonucunda Hamas kimsenin cebinde keklik olmayan Filistin ulusal özgürlük hareketi olarak kalmayı başardı.
Peki, Halid Meşal kimdir?
Halid Abdurrahim İsmail Abdulkadir Meşal ‘Ebu’l-Velid’ 28 Mayıs 1956 yılında Ramallah’a bağlı Silvad köyünde dünyaya geldi.
1936 yılında İngiliz Mandasına karşı başlatılan devrimde Şeyh İzzeddin El-Kassam’ın öğrencileri ve Şehid Abdulkadir El-Hüseyni ile birlikte direnişe iştirak eden ve 2016 yılında vefat eden babası El-Hac Abdurrahim’in dizi dibinde terbiye gördü.
Babasının bu duruşu Meşal’in aklı ve vicdanında etki bırakmış, daha erken yaşlarda ruhuna vatanseverlik ve cihad aşkını yerleştirmişti. Ailesinin dindarlığı Meşal’in daha erken yaşlarda İslam’ı özümsemesine ve yaşamasına katkı sağlamıştı.
Ailesiyle birlikte 1967 yılında Kuveyt’e hicret eden Meşal, 1990 yılında baş gösteren Körfez krizine kadar burada kaldı.
Meşal, altmışlı ve yetmişli yıllarda Filistin’de yapılan feda eylemleriyle bu eylemlerin Kuveyt’te yaşayan Filistinliler üzerinde bıraktığı etkiyi görüyor ve etkileniyordu. Filistin devrimi liderlerinden Yasir Arafat, Salah Halef, Corc Habbaş, Halid El-Hasan ve diğer devrimcilerin Kuveyt’e gelişlerini yakından takip ediyordu.
Hatta bir ara feda eylemlerine iştirak etmek için eğitimini bırakıyordu. Ancak eğitimdeki başarısı onun bunu ertelemesine neden oldu. Çünkü ilmi tahsilin daha sonra kendisinin vatandaşlık görevini daha iyi yapmasına imkân sağlayacağına kanaat getiriyordu.
Tahsili
Meşal ilkokulu Silvad’da tamamladı. Orta, lise ve üniversiteyi Kuveyt’te okudu. 1978 yılında Kuveyt Üniversitesinden Fizik dalında diplomasını aldı.
1981 yılından beri evli olan Meşal üçü kız dördü erkek yedi çocuk babasıdır.
Önemli Siyasi Merhaleler
Halid Meşal Kuveyt’teki Abdullah Es-Salim lisesinde okurken Müslüman Kardeşlerin davetinden etkilendi. 1971 yılında Filistin’deki Müslüman Kardeşler Cemaatine katıldı.
Kuveyt Üniversitesinde Filistin İslamî Hareketi’ne liderlik eden Meşal, 1977 yılında üniversitedeki İslamî Hak Listesini kurdu ve ilk başkanı oldu. Kuveyt Üniversitesinde Fetih’e bağlı Filistin Öğrenci Birliğinin listelerine karşı seçimlere giren hareket budur. Üç sene sonra Filistin İslami Öğrenci Birliğine dönüştü.
1984 yılına kadar Kuveyt’te Fizik öğretmeni olarak çalıştı. Daha sonra kendini Filistin davasına hizmet faaliyetlerine veren Meşal, Hamas hareketinin çekirdeğini oluşturacak örgüt ve derneklerin inşası için çalışmaya başladı.
Hamas’ın Kuruluşundaki Rolü
Batı Yaka, Gazze ve dışarıda (özellikle de Kuveyt’te) kurulan İslamî Direniş Hareketi (Hamas)’ın kurucularından biri sayılır Meşal.
Körfez krizinden sonra Kuveyt’ten ayrılan Meşal, Ürdün’e geçti. 1999 yılında sürgün edilinceye kadar burada kaldı.
Kurulduğunda Hamas’ın Siyasi Birimi üyesi olan Halid Meşal, 1996 yılında birimin başkanı seçildi ve 6 Mayıs 2017 tarihine kadar da hareketi idare etti.
Hamas lideri Meşal’in hareketin başındakilerin yenilenmesine yol vermek için birkaç kez Siyasi Birim Başkanlığını bırakmak istediği biliniyor.
Hamas’ın 2013 yılında yapılan iç seçimlerinde bulunduğu makamı bırakmak istediyse de hareket liderleriyle onu seven şahsiyetlerin ısrarı onun bir dönem daha bu makamda kalmasına neden oldu.
Suikast Girişimi
Halid Meşal 25 Mayıs 1997 tarihinde Ürdün’ün başkenti Amman’da Siyonist cinayet şebekesi Mossad’a bağlı iki ajanın başarısız suikastına maruz kaldı. Ürdün Kralı Hüseyin, işgal rejiminden suikastı düzenleyen iki ajanın serbest bırakılmasına karşılık Meşal’e enjekte edilen zehirin panzehirinin gönderilmesini ve Siyonist işgal zindanlarında ömür boyu hapse mahkûm edilen Hamas lideri Şeyh Ahmed Yasin’in serbest bırakılmasını istedi. Kral Hüseyin’in taleplerini kabul eden işgal rejimi panzehiri gönderdiği gibi, Şeyh Yasin’i de serbest bıraktı.
Hamas’ın ofisini kapatan Ürdün, 22 Eylül 1999 tarihinde hareketin birkaç lideriyle birlikte Meşal’i de tutuklayıp, hareketin üç lideri İbrahim Goşe, Sami Hatır ve İzzet Er-Reşak ile birlikte 21 Kasım 1999’da Katar’ın başkent Doha’ya sürgün etti. Meşal 2001’in başına kadar burada ikamet etti.
Meşal Suriye’de
Katar’dan sonra Suriye’ye geçen Meşal burada yaklaşık 11 yıl kaldı. Bu dönemde Hamas liderleri önemli olay ve gelişmelerin meydana geldiği bir sürece liderlik ettiler. Özellikle 2000’de başlayan intifadaya komuta ettiler. Ardından direniş bütün şekil ve yöntemleriyle gelişti, önemli mesafeler ve aşamalar kat etti.
2005 yılında Gazze’yi işgalden kurtarırken, 2006 tarihinde yapılan seçimlere iştirak etti. 2008-2009’da yaşanan Furkan Savaşını veren hareket, Filistinli direniş gruplarıyla birlikte ve onları şemsiyesi altına alarak Filistin’in önemli meseleleri konusunda birlikte hareket etmeyi sağladı.
2007’de Şam’da Hafs’ın Asım’dan yaptığı rivayet üzere Şeyh Abdulhadi Et-Tabba’dan Hz. Peygamber (s.a.s)’e kadar varan muttasıl bir senetle Kur’an’ı Hıfz Diplomasını aldı. Daha sonra Şam karilerinden Şeyh Kerim Racih kendisine icazet verdi. Meşal, Bedir Savaşının yıldönümü olan 17 Ramazan 2010 tarihinde Kur’an’ın tümünü hıfzetti.
Suriye devriminin başlamasıyla ülkede işlerin karışması üzerine Meşal Ocak 2012 tarihinde Suriye’den çıkıp Katar’ın başkenti Doha’ya yerleşti. Meşal, halen Doha’da ikame etmektedir.
Gazze’ye tarihi ziyaret
Filistin direnişinin 2012 yılında yaşanan Siccil Taşları Savaşında kazandığı zafer Hamas lideri Halid Meşal’in bir heyetle 7 Aralık 2012 tarihinde Gazze’yi ziyaret etmesine imkân verdi.
Mısır’a açılan Rafah kapısında dışarıdaki hareketin liderleriyle birlikte Gazze’ye tarihi bir ziyaret gerçekleştiren Meşal ve beraberindeki heyete Gazze halkı büyük ilgi gösterdi.
Meşal, Filistin ve Arap hareketlerinde nadir görülen bir tutum ortaya koyarak makamından kendi isteğiyle ayrıldı. Filistin sahasındaki en önemli hareketlerden birinin en önemli ve birinci konumunu hareketin tüzüğüne uyarak, demokratik tecrübeyi göstererek, liderlikte el değişiminin nasıl olması gerektiğini ortaya koyarak en verimli döneminde bıraktı.
Meşal, Filistin için ve Filistin topraklarını işgalcinin kirli çizmelerinden kurtarmak için hareket içinde çalışmaya devam edeceğinin altını çizerek ayrıldı.