Gazze’ye gelen ve burada daha geniş bir heyet oluşturan Hamas liderleri bölgedeki direniş grupları, önde gelen şahsiyetler, İslamî ve ulusal çevrelerle kapalı alanlarda önemli dosya ve meseleleri görüşüp tartıştılar. Filistin uzlaşısı, Gazze üzerindeki kuşatmayı kırma imkânı, İsrail ile ateşkes ve Filistin davasını tasfiye projelerine karşı yapılabilecekler masaya getirilen en önemli dosyalardı.
Uzmanlar, araştırmacılar ve siyasi analistler, Hamas heyetinin Gazze’de bulunmasının daha önceki dosyaları ele alıp bu konuda esneklik gösterilmesine neden olduğunu, sahip oldukları bakış açısının Gazze’yi sıkıştığı cam fanustan çıkmasına katkı sağlayabileceğini ifade ettiler.
Gazze tarihinin en kritik eşiğinden geçiyor. Ekonomik ve günlük yaşam şartları minimum düzeye inerken, Gazze’ye karşı sürekli cinayet işleyen işgalci İsrail ile direniş grupları arasında sahada gergin bir hava var. Yine 30 Mart’ta başlayan Büyük Dönüş Yürüyüşü faaliyetleri de devam ediyor.
Mısır, Katar ve BM Ortadoğu Özel Temsilcisi başta olmak üzere bölgesel ve uluslararası bazı çevreler bütün kesimleri razı edecek ve Gazze krizini hafifletecek çözümlere ulaşmak için yoğun çaba harcıyor. Hamas’ın talebi ise, Hamas Siyasi Birimi Başkanı İsmail Heniyye’nin açıklamalarında kendini gösterdi. Heniyye, kuşatmanın kaldırılması konusunda çok ciddi adımlar atılması ve tamamıyla kaldırılması gerektiğini ifade etti.
Peki, Gazze ışık görecek mi?
İşgal rejimiyle ateşkesi değerlendiren uzmanlar, böyle bir anlaşmanın çok yakın olduğunu belirterek, önümüzdeki aşamanın parmakları ısırma aşaması olacağını; bazen sükûnet bazen de gerginlik olacağını ifade ettiler.
İşgal rejimi konusunda uzman araştırmacılardan Naci El-Batta verdiği röportajda “süreci diğer ulusal gruplarla yöneten Hamas liderlerinin olası bir ateşkesin 5 veya 10 yıllık olması için bütüncül, olgun ve hikmetli bir bakış açısı ortaya koyması gerekir” dedi.
El-Batta değerlendirmesinde, işgalci İsrail ile ateşkes sağlama imkânının olumlu bir aşamaya geldiğine dikkat çekerek, işgal güçlerinin geçen günlerde Kassam Tugayları’na ait bir noktayı bombalamasından sonra işgal rejiminin bunun kasıtlı olmadığını belirtip özür dilemesinin yukarıdaki tezi desteklediğini söyledi.
Gazze halkının da dünyadaki diğer insanların yaşamlarının minimum düzeyini yakalaması ve nefes alması gerektiğini hatırlatan araştırmacı El-Batta “Gazze’nin içine hapsedildiği cam fanusun dışına çıkması gerekir. İşgal rejimiyle yeni bir ateşkes ise tamamlanmak üzere. Önümüzdeki birkaç hafta içinde duyurulacaktır” ifadesini kullandı.
Araştırmacı yazar Talal Ukel ise Mısır tarafından sunulan ateşkes planının olgunlaştırıldığını, şu anda Hamas ve İsrail’in onayını beklediğini, İsrail’in hâlâ dosyaları birbirine bağlamaya devam ettiğini, ateşkesi Hamas’ın elindeki esir askerler, Filistin uzlaşısı ve Filistin Yönetimi’nin fiilen Gazze’de olmasıyla irtibatlandırdığını hatırlattı.
Filistin uzlaşısı ve ateşkesle ilişkisi
Ukel “Filistin ulusal konsensüsü ve uzlaşı olmadan yapılacak bir ateşkes veya sükûnet başarılı olmaz. Çünkü ortada ortaklar var. Silahı olan, direnişi esas alan ve uzlaşı olmadan yürümek istemeyen sadece Hamas değildir. Ateşkes dosyası hemen hemen hazırdır. Bu, Mısır’ın şu anda odaklandığı Filistin uzlaşısını bekliyor” dedi.
Ukel bu aşamanın, hayata geçirilmek istenen ateşkes projesinin olgunlaşıp başarıya ulaşmasına kadar gerginlik ve sükûnet içinde gelip gideceğini söyledi.
Bu konuda Ukel’e katılmayan El-Batta ise “Şu anda birinci derecede Gazze’nin sırtına saplanan zehirli hançerler Oslo ekibinden geliyor. Bunlar daha ağır ve daha acıtıcıdır. Gazze’ye kim daha fazla zarar verebilir diye işgalciyle yarışıyorlar” dedi.
Hamas ile Fetih arasında uzlaşıyı uzak bir ihtimal olarak gören El-Batta, İsrail ile uzun soluklu bir ateşkes anlaşmasının ise kapıda olduğunu söyledi.
Büyük Dönüş Yürüyüşü
Büyük Dönüş ve Kuşatmayı Kırma Yürüyüşlerinin değişi faaliyetlerle sürmesinin, yakıcı balon ve uçurtmaların devam etmesinin ateşkes planının olgunlaşmasına büyük katkı sağladığını belirten Ukel, ancak şu anda her kesimin elindeki kartlarla diğer tarafa baskı yapmaya çalıştığını ifade ederek, “Filistinlilerin Gazze’nin doğusunda yaptığı faaliyetler sürüyor. İsrail ise hemen her gün SİHA’lar veya tanklarla ya da başka şekilde sürekli Gazze’ye saldırıyor. Hamas ise, olayları daha fazla tırmandıracak misillemeden kaçınması konusunda tavır gösteren Mısır’ı göz önünde bulunduruyor (ve savaş başlatacak bir çatışma veya misillemeden kaçınıyor)” dedi.
Yüzyılın Anlaşması’na karşı mücadele***
Araştırmacı yazar Ukel değerlendirmesinde, “Gazze herkesin dikkat kesildiği bir nokta. En başında ABD ve İsrail geliyor. Yüzyılın Anlaşması’nın doğrudan ilk halkası olan Gazze’nin alt yapısının düzenlenerek ve ardından bir Filistin varlığı inşa edilerek uysallaştırılması gerekir” dedi.
Yazar Gazze’nin yeniden imar edilmesi gerektiğini ancak bunun Amerika eliyle değil, Yüzyılın Anlaşması’na karşı koyma konusunda Filistinlilerin dirençlerini güçlendirmeleri ve öncelikle Filistin uzlaşısının sağlanması gerektiğini belirtti.
Yazar, Filistin uzlaşısı sağlanmaz ve Gazze Filistinlilerin eliyle değiştirilmezse, bölgedeki değişimin ABD ve İsrail’in bakış açısıyla uluslararası aktörlerin eliyle gerçekleşeceğini söyledi.